Leren kanovaren

Er bestaat niet zoiets als een wiebelige kano…. wel wiebelige peddelaars. Het is een boutade maar niemand zegt ooit dat een fiets instabiel is terwijl een kano 20 keer breder is en dat wel zou zijn? Goed, een fiets geniet van het gyroscopisch effect van de wielen maar dat is een detail. Bij kanovaren is het net als bij fietsen: je moet het eerst goed leren alvorens je er plezier aan kunt beleven. Soms zul je vallen en nat worden, maar dat hoort erbij.

Om maar te zeggen, leren kanovaren is een spannende reis. Het geeft veel voldoening en staat garant voor een leven vol grote en kleine avonturen. Je ontdekt de wereld vanop het water en komt op plekken die voor anderen onbereikbaar zijn. Maar leren kanovaren kan overweldigend en uitdagend zijn. Wat is een J-slag? Waarom knielen ervaren peddelaars? Wat is porteren? Wat is een keerwater? Als beginnend kanovaarder heb je veel te leren. En toch moet je erdoor want hoe beter je je kano controleert, hoe groter je plezier.

En plezier daar gaat het om! Weggeblazen worden door plots opstekende wind of onverwachts gepakt worden door de stroming is geen pretje. Het zijn situaties waarin je zonder goede peddeltechniek overgeleverd bent aan de grillen van de natuur. Leren kanovaren komt erop neer dat je in alle situaties het hoofd koel kunt houden en de controle over je boot niet verliest. Om je leerproces op gang te brengen geven we hier alvast 10 tips voor beginnende kanovaarders.

• Draag altijd een reddingsvest.
• Houd rekening met abnormale weerpatronen die later op de dag kunnen optreden.
• Test de watertemperatuur en kleed je ernaar.
• Vertel anderen waar je naartoe gaat en wanneer je van plan bent om terug te keren.
• Neem een mobiele telefoon mee voor noodgevallen.
• Bewaar je kaart in een waterdichte hoes.
• Bereid je route goed voor en houd rekening met obstakels en eventuele portages. 
• Vermijd zoveel mogelijk groot open water waar wind en golven een bepalende factor worden en let op voor gebieden met gemotoriseerde scheepvaart.
• Stop je spullen in waterdichte zakken.
• Zorg dat je kano drijfvermogen heeft in de vorm van luchtzakken.
• Neem altijd een reservepeddel en een werplijn mee.
• Zorg dat je een fluitje hebt om een geluidsignaal te geven in noodsituaties.
• Vermijd nachtelijk kanovaren maar als het niet anders kan zorg dan voor een navigatielampje.

Zorg voor schoenen met stevige zolen die toch soepel zitten. Geknield zitten met een stroeve schoen is niet aangenaam. Aan de andere kant is stevigheid belangrijk wanneer je over stenen of lastig terrein moet lopen tijdens een portage.

Kleding, kampeerspullen, voedsel en andere items worden best in waterdichte tassen of containers verpakt en midscheeps geladen. Meerdere kleine tassen of tonnen zijn beter dan één grote voor het gemak bij laden en lossen en om na eventueel kapseizen de bagage gemakkelijk uit het water te kunnen vissen. Lichtere uitrusting bewaar je in de uiteinden van de boot. Dit maakt het navigeren in golven gemakkelijker. Zware voorwerpen worden lager, en dus midscheeps, geladen. Dat bevordert de stabiliteit. Lading moet worden vastgesjord zodat ze niet kan bewegen en zo de trim beïnvloeden. Het spreekt voor zich dat de eerstehulpkit en soortgelijke uitrusting gemakkelijk toegankelijk moet zijn. Ook binnen handbereik zijn kaart en GPS, reservepeddel, en communicatiemiddelen.

Voor je begint te peddelen moet je eerst heelhuids en droog in de kano geraken. De belangrijkste oorzaak van natte peddelaars is ondeskundig instappen. Een kano is ontworpen om een lading te dragen wanneer deze volledig door water wordt ondersteund. Het is geen brug. Met één uiteinde aan de wal en het andere in het water is een kano dus zeer gevoelig voor kapseizen.

Leg de kano altijd in het water en bij voorkeur parallel aan de oever. Plaats een hand op de dichtstbijzijnde gangboord en een voet in het midden van de kano. Buig laag en pak de verste gangboord met de andere hand terwijl je je gewicht overbrengt naar de voet in de kano. Draai je andere voet in de kano en laat je op je knieën zakken. Blijf daar terwijl je partner aan boord gaat en neem dan je peddelpositie in. Als beide peddelaars zitten kun je vertrekken. Keer de procedure om bij het verlaten van de kano.

Net als kano’s zijn peddels in uiteenlopende vormen en maten verkrijgbaar en worden ze gemaakt van verschillende materialen. Kanopeddels hebben een enkel blad en een T-greep of peervormige greep.

Traditionele kanopeddels zijn recht, met platte bladen die langs beide zijden kunnen worden gebruikt. Marathonkanovaarders gebruiken peddels met een gebogen steel, voor de ’sit-and-switch’-techniek. De bladen kunnen van composiet of plastic zijn. Goedkopere peddelstelen zijn van aluminium. Koolstofvezel of Kevlar-composieten worden gebruikt voor kwaliteitspeddels. Veel kanovaarders geven nog steeds de voorkeur aan houten peddels omdat je de peddel urenlang in de handen hebt en hout een warm natuurlijk materiaal is. Om dezelfde reden moeten peddels zo licht mogelijk zijn zonder concessies te doen aan stevigheid. Het loont dus om wat meer uit te geven aan een kwaliteitspeddel.

Peddels voor lange tochten op vlak en licht stromend water zijn lang en smal met een peervormige greep omdat ze de spieren en pezen minder belasten. Als je op stromend of wildwater vaart gebruik je best een kort breed blad met een T-greep om meer catch en controle te hebben.

Kanoën bestaat voor 85% uit rechtdoor varen. Het is daarom essentieel dat je de perfecte voorwaartse slag ontwikkelt die niet je arm- en schouderspieren belast maar die uit je core komt. In essentie blijven je armen min of meer gestrekt terwijl de slag gemaakt wordt door middel van torsorotatie. Bijkomend moet je zorgen voor een goede catch. Dat is het moment waarop de peddel als het ware het water ’pakt’ en je je vooruit trekt. 

De J-slag is de absolute basisslag die je onder de knie moet krijgen. Het is een eenvoudig te leren techniek die de goede kanovaarder onderscheid van alle anderen. Een goede J-slag zorgt ervoor dat je niet meer voortdurend de peddel van kant moet veranderen om de kano op koers te houden. De J-slag bestaat erin dat je de voorwaartse slag eindigt met een stuurcorrectie waardoor de boot op koers blijft. De J-slag is een essentiële slag voor de hekpeddelaar in een duokano en voor alle solovaarders.

De lage steun is de ultieme peddelbeweging voor situaties waarin je op het punt staat om te kantelen. Net als bij de andere slagen is de sleutel van de lage steun lichaamsbeweging en zeker niet brute kracht. De achterkant van het blad wordt op het water geplaatst, met de steel laag en bijna horizontaal. De polsen recht en de ellebogen boven de steel. De kano wordt terug recht getrokken met een snelle heupbeweging waarbij het blad op het water rust en je steun geeft.

Probeer niet eerst je hoofd op te tillen – wat de natuurlijke reactie is – maar breng het als laatste omhoog: boot eerst, hoofd laatst.

Een ding is zeker als je gaat kanovaren. Vroeg of laat zul je omgaan en nat worden. Niemand kijkt ernaar uit, maar het is goed om erop voorbereid te zijn en een aantal rescue technieken te kennen voor natte situaties. Om jezelf te redden maar ook, en vooral, om anderen te redden. Peddelaars zorgen voor elkaar en we zouden er allemaal van moeten kunnen uitgaan dat iedereen die in een kano stapt er zo over denkt. Het is dan ook essentieel om kanorescuetechnieken te leren en te weten hoe je moet reageren in noodsituaties.

Peddelen met een tandemkano is een oefening in samenwerking, communicatie en coördinatie. Elke vaarder moet weten wat de ander aan het doen is, en begrijpen hoe de kano op elke slag zal reageren. Effectief teamwerk vergt oefening. De hekpeddelaar heeft een beter overzicht van de boot en de omgeving en is beter in staat om richting te geven en te sturen. Aan de andere kant heeft de boegpeddelaar een beter zicht op obstakels en kan hij waarschuwen en actie ondernemen. Geen van beide peddelaars mag zonder waarschuwing van kant wisselen: de twee moeten aan tegenovergestelde kanten peddelen om balans te houden. Ze moeten ook synchroniseren zodat de boot soepel beweegt. Initieel zal de meeste communicatie verbaal zijn maar hoe meer je op elkaar ingespeeld geraakt hoe meer je zult reageren op elkaars slagen en op de omgeving en het water.

Net zo min als je kunt leren fietsen zonder hulp kun je leren kanovaren zonder de nodige deskundige begeleiding. Als deze blog je nieuwgierigheid heeft geprikkeld of je enigszins heeft gealarmeerd dan is het tijd om je tot specialisten te wenden. Wijzelf hebben veel plezier beleefd aan de topinstructeurs van volgende organisaties:

Armelle en Peter van Canad organiseren al twintig jaar erg leerzame en sfeervolle cursussen, workshops en tochten voor beginnende en ervaren kanovaarders. De meeste activiteiten vinden plaats in de Ardennen maar ze nemen je ook mee op avontuur naar het buitenland.

Alles begint op vlak water met gedegen instructie over veiligheid en etikette op het water, de belangrijkste peddelslagen en alle skills nodig om de kano goed te besturen. Gaandeweg kun je je bij Canad blijven bijscholen in thematische workshops over rescuetechnieken, varen op stromend water en zelfs canoe poling. Jaarlijks organiseren ze ook een wildwaterstage en een boel begeleide rivierafvaarten en kanotrektochten. Alle activiteiten gebeuren door zeer ervaren instructeurs. Als je er zin in hebt kun je het jaar rond leren en op avontuur met Canad.

De cursussen en kano-activiteiten van Canad zijn niet competitief ingesteld. Als je Canad vraagt om je te leren kanovaren krijg je tevens de trapper levensstijl aangeleerd: respect voor de natuur en veiligheid staan daarin centraal.

www.canad.be

www.canad.be

Het team van Canoe & Survival noemt zichzelf de ambassadeurs van het ’peddelen in schoonheid’. En dat zijn geen loze woorden want wie Frank Münker ooit bezig zag weet hoe kanovaren versie 2.0 eruit ziet.

Canoe & Survival biedt drie cursussen aan: 

In de basiscursus solo kanovaren leer je de basics over de verschillende kano’s en peddels, de uitrusting, de verschillende peddelslagen en essentiële manoeuvres. Je leert ook potentieel gevaarlijke situaties inschatten en andere basiskennis om veilig en met vertrouwen te peddelen.

In de Canadian Style Cursus leer je met een tandemkano solo varen. Door gebruik te maken van een combinatie van verschillende peddelslagen en manoeuvres slaag je erin de kano feilloos in alle mogelijke richtingen te laten bewegen. De bootbeheersing die je hier op vlak water leert kun je in alle mogelijke situaties toepassen.

In de American Freestyle Cursus wordt nog een stap hoger gezet. In een kleine solokano voer je uiteenlopende peddelslagen en bewegingen uit en dat zowel onside als offside. De hele tijd wordt de kano getrimd door je gewicht te verplaatsen waardoor je je kano nog beter en bijna moeiteloos alle richtingen kunt uitsturen.

Canoe & Survival biedt haar cursussen aan op de mooie Biggessee in Olpe (Duitsland). Vanaf 4 personen geven ze de cursussen ook op verplaatsing. Bovendien zijn ze aanwezig op de grote Europese kanofestivals zoals Kringelfieber in Duitsland, Open Canoe Festival – Drôme in Frankrijk en het Open Kanofestival in Nederland. Ook daar geven ze workshops en demonstraties.

www.canoesurvival.com

Kanoschool Herbie Bird leidt niet alleen aankomende vaarders op, maar geeft ook training aan meer gevorderde vaarders. Bij aanvang worden uitsluitend basistechnieken geleerd, dus geen gespecialiseerde slagen zoals die worden gebruikt bij wildwatervaren of freestylen. Het uitgangspunt is dat de basis goed moet zijn, zodat de vaarder optimaal gaat genieten van de peddelsport. “Doorleren” gaat eenvoudiger wanneer de basis goed is. Veiligheid is een terugkerend thema in de lessen. Het draait om de juiste techniek, dat mag duidelijk zijn, maar dit gaat altijd samen met plezier en beleving van de natuur. Kanovaren is een manier van leven en vooral ook van beleven. Daarnaast is het een manier om ergens te komen en een vorm van transport. Elke avond op een andere plek bivak maken vereist kennis van het pakken en de trim van de kano. In de cursus is dit ook een punt van aandacht.

De leidende krachten achter de kanoschool zijn Rick Kramer, Elize van Witzenburg en Arij van der Kooij. Hun passie voor de kanosport is zichtbaar en voelbaar wanneer je ze bezig ziet in de kano.

Bij Rick Kramer draait alles om de beweging. In zijn “vrije” tijd geeft hij les aan kinderen van basisscholen in, u begrijpt het al, bewegen. Aan één beweging ziet hij alles. Op die manier kan hij het bewegingsapparaat verbeteren zodat zijn leerlingen zich beter en sterker gaan voelen.

Arij van der Kooij heeft als roeping om het kanovaren bij een breed publiek bekend te maken. Zijn enthousiasme en plezier zijn aanstekelijk maar “er wacht nog een stevige klus” zoals hij het zelf zegt. Kanovaren lijkt eenvoudig, maar het valt vaak een beetje tegen. Wanneer de vaarder onderricht heeft gehad komt vanzelf het gemak en het plezier in de sport.

Elize van Witzenburg heeft zich gespecialiseerd in het solovaren en ook in het varen met kinderen. Dit kunnen ook kinderen zijn die een extra uitdaging meebrengen.

www.herbiebird.nl