Kanovaren op de Kleine Nete

Na jaren van het verkennen van afgelegen en exotische plekken over de hele wereld, keerde avonturier Alastair Humphreys terug naar de roots van avontuur: zijn eigen achtertuin. In zijn boek Local beschrijft hij hoe hij een jaar lang de schoonheid van zijn directe omgeving ontdekt en daardoor nieuwe waardering kreeg voor de natuur dichtbij huis. Zijn verhaal is een inspiratiebron voor iedereen om de wilde plekken in onze eigen buurt te koesteren en te beschermen.

Zelf ben ik ook een groot liefhebber van lokaal avontuur, hoewel ik moet toegeven dat ik soms verder reis dan nodig om een leuke kanotocht te maken. Mijn eerste kanotocht, goed twintig jaar geleden, was op de Grote Nete, het riviertje dat door mijn dorp stroomt. Die eerste vijf kilometer naar het volgende dorp waren een groot avontuur, vol hindernissen en verrassingen. De natuur die ik ontdekte, was overweldigend; ik zag delen van mijn omgeving die ik nooit eerder had opgemerkt, en ik herinner me nog levendig hoe een geschrokken ree bijna in onze kano sprong.

Na de Grote Nete volgde al snel de Kleine Nete. Helaas was de ervaring daar minder avontuurlijk. In het verleden werd de Kleine Nete rechtgetrokken, meanders werden gedempt en moerassen drooggelegd. Deze ingrepen, die voornamelijk voor economische redenen werden uitgevoerd, hadden een aanzienlijke impact op de ecologie van de rivier en haar omgeving. De rechttrekking leidde tot versnelde waterafvoer en verdroging in de bovenstroomse gebieden, wat de ecologische waarde van de vallei verminderde. Daarnaast waren de oude dijken langs de rivier, vooral in het landbouwgebied De Zegge, onderhevig aan erosie waardoor ze bijna verticaal en, bij lagere waterstanden, meer dan twee meter hoog waren. De kano- en natuurbeleving was beperkt omdat je op het grootste deel van het traject door een geul leek te peddelen. De mooie omgeving bleef goeddeels verborgen.

Gelukkig is er recent veel werk verricht om de Kleine Nete nieuw leven in te blazen. In februari 2023 startte de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) met dijkverbeteringswerken als onderdeel van het integraal rivierherstelprogramma van de Kleine Nete. Dit project is een essentieel onderdeel van de Blue Deal, een programma van de Vlaamse Regering om droogte en waterschaarste tegen te gaan.

Het herstelproject omvatte niet alleen het versterken van de dijken, maar ook hun verplaatsing landinwaarts om de rivier meer ruimte te geven en zo haar waterbergend vermogen te vergroten. Dit project herstelde het groenblauwe lint langs de rivier en hield rekening met de lokale landbouwbelangen en historische infrastructuur. Ook voor ons kanovaarders is de ervaring nu weer optimaal met voldoende ruimte op het water en een weids zicht op de omgeving.

In 2023 werden ook hermeanderingswerken voltooid in het natuurgebied Olens Broek-Langendonk in Herentals en Olen. De Kleine Nete kronkelt nu weer als vanouds door dit mooie natuurgebied. Dit herstel van de historische meanders helpt bij het creëren van een meer natuurlijk riviersysteem en biedt nieuwe kansen voor flora en fauna.

Vandaag is de Kleine Nete weer een prachtige plek voor kanotochten. De rivier biedt niet alleen een serene en schilderachtige omgeving, maar is ook ecologisch rijk met zeldzame vissoorten en waardevolle planten. Het traject loopt van de watermolen in Retie tot aan de watermolen in Grobbendonk, met verschillende instapplaatsen langs de route. Starten kan aan de watermolen in Retie. Volgende in- en uitstapplekken zijn er aan de watermolen in Kasterlee, de Ark van Noë in Kasterlee, Bobbejaanland in Kasterlee, Spaans Hof in Herentals en de watermolen in Grobbendonk.

• Vaar tussen zonsopgang en een half uur na zonsondergang.
• Vermijd varen bij te hoge of te lage waterstanden.
• Gebruik de aangewezen in- en uitstapplaatsen.
• Respecteer de natuur en voorkom schade aan planten en dieren.
• Laat geen zwerfvuil achter en houd de oevers schoon.
• Vaar bij voorkeur met anderen voor extra veiligheid.
• Draag een zwemvest.

Kanovaren op de Kleine Nete was voor mij een herontdekking van een oude liefde. Het is een avontuur dat mij nogmaals herinnert aan de schoonheid en het belang van de natuur dichtbij huis. Met de recente herstelprojecten biedt de rivier nu nog meer mogelijkheden voor avontuurlijke en ecologisch verantwoorde recreatie. Dus waarom verder reizen als de natuurpracht zo dichtbij is? Grijp een kano, verken de kronkelende waterwegen van de Kleine Nete en ontdek de wilde schoonheid die op je wacht.